როგორია ვარაუდები შოთა რუსთაველის ბურუსით მოცული ბიოგრაფიის შესახებ
შოთა ერუდირებული და განათლებული პიროვნება იყო
რუსთაველი არ იყო მხოლოდ პოეტი — ის, როგორც ჩანს, შესანიშნავად ფლობდა არაერთ ენას (ძველი ბერძნული, არაბული, სპარსული), იცნობდა ქრისტიანულ, ისლამურ და ანტიკურ ფილოსოფიას, რასაც მისი ტექსტიც ამტკიცებს. მისი აზროვნების დიაპაზონი იყო ჰუმანისტური და ფილოსოფიური, რაც იმ დროისთვის უნიკალური იყო. რუსთაველის განათლება უდავოდ გამორჩეული იყო — სწავლობდა როგორც საქართველოში, იყალთოს აკადემიაში, ასევე ბიზანტიაში. ფლობდა ბერძნულს, არაბულს, სპარსულს; ერკვეოდა ფილოსოფიაში, სამხედრო საქმეში, იურიდიულ ცოდნაში, მედიცინაში, ასტროლოგიაში — და ეს ყველაფერი მის პოემაშიც მჭიდროდ აისახა.
მაღალჩინოსანი სახელმწიფო მოღვაწე
შოთა რუსთაველი სავარაუდოდ მსახურობდა თამარ მეფის კარზე, საგადასახადო საქმეთა უფროსად — ანუ „მნათობად“ (სახელმწიფო ხაზინის მეთაურად). ამას ადასტურებს "ვეფხისტყაოსნის" მისწრაფება და სტილი, რომელიც მჭიდროდაა კავშირში სამეფო კარის ეტიკეტთან.
რენესანსის წინამორბედი ჰუმანისტი
რუსთაველი იყო ფიგურა, რომელმაც შუა საუკუნეების ფორმატში ადამიანის, სიყვარულის, გონიერების, ტოლერანტობისა და იდეალების გაღმერთება შეძლო. მისი გმირები არ არიან მხოლოდ ომში გაბედული რაინდები — ისინი ფიქრობენ, სევდიანობენ, ოცნებობენ, სწამთ სიყვარულისა და ღირსების.
მისტიკით მოცული ბიოგრაფია
ზუსტად არავინ იცის, სად და როდის დაიბადა ან გარდაიცვალა. სავარაუდოდ, ცხოვრობდა XII საუკუნის მეორე ნახევარში და XIII-ის დასაწყისში. ზოგიერთი წყაროს თანახმად, მისი სახელი უკავშირდება სოფელ რუსთავს (ამას ადასტურებს წარწერა იერუსალიმის ჯვრის მონასტერში). არსებობს მოსაზრებაც, რომ ის იყო შოთა გრიგოლის ძე ჰერეთის ერისთავი, ისტორიულ წყაროებში მოხსენიებული შოთა კუპარად — ადამიანი, რომელიც ისტორიულ წყაროებში მოხსენიებულია როგორც სახელმწიფო მოღვაწე. მისი პორტრეტი დღესაც ჩანს იერუსალიმის ჯვრის მონასტერში და წარწერით დასტურდება, რომ სწორედ შოთამ განაახლა ეს ტაძარი.
შემოქმედებითად თამარ მეფის ეპოქის გამოხატულება
„ვეფხისტყაოსანი“ თამარ მეფის საქართველოს იდეალიზებული სარკეა — იმპერია, სადაც სიყვარული და გმირობა თანაბრად ფასობს. რუსთაველი თავის ეპოქას არ დაემორჩილა, არამედ გადააჭარბა — ის წერდა თავისუფლებაზე, გენდერულ თანასწორობაზე, ინდივიდის ღირსებაზე და მორალურ პასუხისმგებლობაზე.